Publiczna Szkoła Podstawowa nr 28 im. Adama Mickiewicza

referat na temat "Wpływ literatury na rozwój dziecka"

Wpływ literatury na rozwój dziecka 


     Walory edukacyjne książki i jej rola w rozwoju dziecka są niekwestionowane.  Poprzez lekturę poszerzane są horyzonty intelektualne dziecka. Literatura jest  źródłem nowych doświadczeń, zaspokaja ciekawość poznawczą dziecka, rozbudza ją i dalej stymuluje. Systematyczny kontakt z tekstem literackim umożliwia dziecku lepsze zrozumienie siebie samego oraz swoich rówieśników. Jest znakomitym źródłem wiedzy o otaczającym świecie. Kontakt z fikcją literacką rozwija u młodego czytelnika wyobraźnię i kreatywność, jest wzorem poprawnego stylu oraz języka, uczy pięknego wyrażania myśli i uczuć, poszerza zasób leksykalny dziecka. Aby literatura spełniała wszystkie te cele, musi być właściwie dobrana. A zatem: 

  1. Język dziecięcej literatury nie powinien za bardzo odbiegać od języka dziecka, a jednocześnie powinien stanowić wzór możliwy do naśladowania. 

  1. Lektura powinna dać możliwość realizacji bieżących celów dydaktycznych oraz stanowić podstawę do prowadzenia ćwiczeń słownikowo-frazeologicznych i gramatyczno-ortograficznych. 

  1. Lektura powinna ułatwiać realizację celów wychowawczych, dostarczać wzorów postępowania. 

  1. Powinna również rozwijać zainteresowania czytelnicze uczniów. 

    Nauczyciel, rodzice, bibliotekarze muszą mieć świadomość funkcji, jaką pełni tekst literacki i tak kierować dobrem literatury oraz sposobem jej interpretacji, żeby zaspokajać potrzeby czytelnicze swoich podopiecznych. Młody odbiorca literatury musi odczuwać przyjemność czytania. Stosunkowo łatwo jest wysondować, co czytelnikowi odpowiada. Pytamy po prostu: co lubisz czytać, czym się interesujesz? Musimy pamiętać również, żeby starać się łączyć przyjemne z pożytecznym. Książka powinna nie tylko dawać dziecku radość, ale jednocześnie odznaczać się walorami edukacyjnymi. 

    Czytelnik czuje również potrzebę przeżywania emocji. A zatem podczas lektury dziecko chce współodczuwać z bohaterem książki, często się z nim identyfikuje, potrafi wskazać pozytywne i negatywne postacie, rozróżnia dobro od zła znacznie lepiej niż w życiu realnym. Wraz ze zdobywaniem doświadczenia czytelniczego zaczyna przenosić to na relacje rodzinne, rówieśnicze, społeczne. 

    Młody czytelnik ma silnie rozwiniętą ciekawość poznawczą i w związku z tym odczuwa potrzebę zdobywania wiedzy. Literatura, która ma służyć realizacji tej potrzeby, powinna przede wszystkim dostarczać rzetelna wiedze, w przystępnej formie, dostosowanej do możliwości percepcyjnych dziecka. Musi precyzyjnie dawać odpowiedzi na pytania dziecka, nie zarzucając go nadmiarem wiadomości. Nie powinna wprowadzać zbyt wielu nowych terminów i pojęć. 

    Potrzeba marzenia drzemie w każdym człowieku, a w dziecku przede wszystkim. Wszyscy pragniemy przenieść się w inny, lepszy świat. Zaspokajaniu tej potrzeby służy lektura baśni, poezji, czy utworów fantastyczno-naukowych. 

   Literatura pełni również rolę terapeutyczną, koi wzburzenie, niepokój, ból oraz smutek. Daje dziecku poczucie ładu, optymizmu i wiarę w niezwyciężoną potęgę dobra. Dzięki literaturze dziecko wie, że często po smutku następuje radość, a po rozłące - spotkanie. Przykładem lektur pełniących rolę terapeutyczną mogą być następujące utwory: „Bracia Lwie Serce” Astrid Lindgren, siedmioksiąg C.S. Lewisa „Opowieści z Narnii”, „Władca pierścieni” Tolkiena, opowieści o Muminkach Tove Jansson, seria książek Małgorzaty Musierowicz o rodzinie Borejków. 

   Utwory literackie mogą być inspiracją dziecięcej twórczości. Pod wpływem wierszy, bajek, baśni, opowiadań powstają różnorodne prace plastyczne. Dzieci z radością rysują i malują swoich ulubionych bohaterów. Prace plastyczne wykonywane są najróżniejszymi technikami. Dziecko przeżywa radość tworzenia, która inspiruje je do dalszej zabawy formami i barwami. Przeżycia związane z utworem literackim mogą wyrażać się także w ruchu, tańcu oraz śpiewie. 

    Podsumowując, literatura: 

  1. kształtuje osobowość młodych czytelników, 

  1. aktywuje ich rozwój intelektualny i emocjonalny, 

  1. budzi wrażliwość estetyczną poprzez staranność szaty graficznej książki, 

  1. sprzyja rozwojowi dziecięcej wyobraźni, 

  1. uczy sposobu spędzania czasu, reguł rządzących rzeczywistością, podaje wzory właściwych zachowań, 

  1. jest dla dziecka źródłem wiedzy o świecie i innych ludziach, 

  1. jest pomocna podczas zajęć terapeutycznych; właściwie dobrany tekst zmniejsza strach, wycisza dziecięce lęki, zmniejsza poczucie osamotnienia, odrzucenia, 

  1. stanowi cenną pomoc w realizacji różnych treści programowych, niezależnie od wieku czytelnika, 

  1. poszerza zakres słownictwa i ukazuje piękno języka ojczystego. 

 

 

 

 

Bibliografia: 

  1. Papuzińska J.: Dziecko w świecie emocji, Warszawa: Wydaw. SBP, 1996 

  1. Walory edukacyjne literatury dziecięcej, Warszawa Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy, 2000 

  1. Baśń i dziecko, Warszawa Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1978 

  1. Brett D.: Bajki, które leczą; cz. II, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003 

  1. Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania, pod red. Anny Przecławskiej, Warszawa: WSiP, 1978 

  1. Papuzińska J.: Dziecięce spotkania z literatura, Warszawa: Wydaw. Centrum Eduk. Bibl., Inf. I Dok., 2007 

  1. Papuzińska J.: Inicjacje literackie, Warszawa: WSiP, 1981 

 

Przygotowały: Wioletta Herman-Łyczek, Aneta Szepetowska